Η Ευχή της κεφαλοκλισίας του Εσπερινού καταλήγει με το αίτημα: "Κύριε ὁ Θεός ἡμῶν...διαφύλαξον...ἀπό πάσης ἀντικειμένης ἐνεργείας διαβολικῆς καί διαλογισμῶν ματαίων καί ἐνθυμήσεων πονηρῶν". Ενέργειες διαβολικές, διαλογισμοί, σκέψεις και αναμνήσεις πονηρές επιχειρούν να μολύνουν την ψυχή και το σώμα του χριστιανού. Το αίτημα αυτό, με ποικίλες εκφράσεις, επαναλαμβάνεται σε όλες σχεδόν τις Ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας, καθημερινά.
Όλα αυτά τα αιτήματα της Εκκλησίας μας, αποβλέπουν στο να έχουν οι πιστοί αγνούς και καθαρούς λογισμούς, προστατευμένους από τις πονηρές ενέργειες του πονηρού. Και επί πλέον, ο φωτισμένος από τη χάρη του Θεού λογισμός να συντονίζει τις σκέψεις, αποφάσεις και όλες τις πράξεις του ανθρώπου. Επιμένει η Εκκλησία στο θέμα αυτό διότι, όπως είπε ο Θεός: "ἔγκειται ἡ διάνοια τοῦ ἀνθρώπου ἐπιμελῶς ἐπὶ τὰ πονηρὰ ἐκ νεότητος αὐτοῦ" (Γεν,8,21). Είναι δύσκολο να τιθασσεύσει ο άνθρωπος τους πονηρούς λογισμούς. Ενδεικτική είναι η τελευταία Ευχή προ της θείας Μεταλήψεως: «Πρό τῶν θυρῶν τοῦ ναοῦ σου παρέστηκα -Κύριε-καί τῶν δεινῶν λογισμῶν οὐκ ἀφίσταμαι».
Το θέμα των λογισμών είναι πολύ σοβαρό για την ψυχική υγεία του κάθε πιστού. Όπως είπε ο Κύριος, μπορεί μια σαρκική αμαρτία να μη την έπραξες με το σώμα, αν όμως συγκατατεθείς και την επιθυμήσεις με την καρδιά σου και τη διάνοιά σου, είναι σαν να διέπραξες την αμαρτωλή αυτή πράξη· "πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ" (Ματθ. 5, 28).
Αλλά από πού προέρχονται οι πονηροί λογισμοί;
Η μία αιτία είναι η κλίση προς το κακό, που έχει παραμείνει σε κάθε άνθρωπο, μετά την πτώση των Πρωτοπλάστων. Ο Κύριος μας απεκάλυψε ότι, όταν η καρδιά του ανθρώπου δεν έχει δοθεί στο Θεό με αφοσίωση και αγάπη, τότε από μια τέτοια καρδιά "εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι» (Ματθ. 15,19). Τα πάθη του ανθρώπου παράγονται και τρέφονται με αμαρτωλούς λογισμούς.
Η δεύτερη αιτία είναι ο πονηρός διάβολος, η αρχή του κακού, ο οποίος εκμεταλλεύεται την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου, αναζητεί τα αδύνατα σημεία του χαρακτήρα του και σπέρνει λογισμούς πονηρούς. Και αμέσως προβάλλει το ερώτημα:
Πώς μπορεί ο χριστιανός να προστατευτεί από τους πονηρούς λογισμούς;
Όλοι σχεδόν οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας έχουν ασχοληθεί με το θέμα της αντιμετώπισης των πονηρών λογισμών. Διαβάζοντας τα έργα τους αποκτούμε πολλά πνευματικά εφόδια στο θέμα αυτό. Ανακεφαλαιώνοντας την πολύτιμη πνευματική πείρα τους, συνοπτικά, όσο ο χρόνος μας επιτρέπει, θα μπορούσαμε να πούμε τα εξής:
-Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τους λογισμούς, να μην έλθουν· μπορούμε, όμως, να μη τους δεχθούμε. Όπως δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τα κοράκια να μην πετάνε από πάνω μας, μπορούμε, όμως, να τα εμποδίσουμε να χτίσουν φωλιὰ πάνω στα κεφάλια μας.
-Όταν μας έρχεται ένας πονηρός λογισμός, όσο βρώμικος κι αν είναι, αν δεν τον δεχθούμε μέσα μας και αμέσως τον διώξουμε, δεν έχουμε καμμία ενοχή.
-Όταν στην ψυχή μας υπάρχει εγωισμός και υπερηφάνεια (που διώχνουν τη χάρη του Θεού από μέσα μας) ο πονηρός βλέπει ότι η ψυχή μας μένει απροστάτευτη και έρχεται και σπέρνει τους κακούς λογισμούς με μεγάλη επιτυχία. Μόνον η ταπεινοφροσύνη, πλέον, μπορεί να τους διώξει.
-Ο σατανάς, αν εμείς δεν το θέλουμε, δεν έχει τη δύναμη να εισχωρήσει και εγκαταστήσει στην ψυχή μας πονηρούς λογισμούς. Γι’ αυτό να μη ζούμε με το φόβο ότι ο σατανάς θα μας νικήσει και μολύνει με τους αμαρτωλούς λογισμούς, έστω και χωρίς να το θέλουμε.
-Να προσέχουμε τις αισθήσεις μας: τα μάτια μας να μην περιεργάζονται απρεπείς εικόνες· τα αυτιά μας να μην προσέχουν σκανδαλώδεις περιγραφές και άσματα· τα χέρια να μην ψηλαφίζουν σώματα και αντικείμενα που διεγείρουν τις κατώτερες αισθήσεις· να μη γευόμαστε ουσίες που θολώνουν τον νου του ανθρώπου και χάνουμε τον έλεγχο των πράξεών μας. Όλα αυτά, τα εκμεταλλεύεται ο πονηρός και μέσα από αυτά τα ανοιχτά «παραθυράκια» ρίχνει στη ψυχή μας τους πονηρούς λογισμούς.
-Η περιφρόνηση που θα δείξουμε στους κακούς λογισμούς, που σπέρνει ο διάβολος, θα κάνει τον ίδιο τον διάβολο να τραπεί σε φυγή, γιατί ο διάβολος είναι υπερήφανος, θέλει να τον προσέχουν, να ασχολούνται μαζί του, δεν ανέχεται να τον περιφρονούν.
-Η νοερά προσευχή, η μονολόγιστος ευχή, το «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με», είναι το πιο δυνατό όπλο για να μπορέσει κάποιος να νικήσει τους λογισμούς. «Ἰησοῦ ὀνόματι μάστιζε πολεμίους· οὐ γὰρ ἐστὶν ἐν γῇ καὶ οὐρανῷ δυνατώτερον ὅπλον», τονίζει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος.
-Να ζητούμε την ειρήνη, την χαρά, την αγάπη του Χριστού και να μην προσέχουμε τους αμαρτωλούς λογισμούς. Να έχουμε συνεχώς το πρόσωπό μας στραμμένο- όλο το είναι μας- προς τον Χριστό και να ζητούμε το πρόσωπό Του, το έλεός Του. Έτσι σιγά σιγά χωρίς να το καταλάβουμε αγιαζόμαστε, φεύγει ο παλαιός άνθρωπος με τις επιθυμίες του και τους λογισμούς του, που μας ενοχλούσε και ενδυόμεθα τον καινόν, τον «κατά Θεόν κτισθέντα» (Εφεσ. 4,24) συμβούλευε ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης.
-Για όλα τα άλλα μέσα, τα οποία μας προστατευούουν από τους αμαρτωλούς λογισμούς, να καταφεύγουμε στον Πνευματικό μας, ο οποίος μαζί με την άφεση των αμαρτιών προσφέρει και πνευματική καθοδήγηση για να φθάσουμε στον αγιασμό των ψυχών και των σωμάτων μας. Αμήν.