Ο Άγιος Μακάριος γννήθηκε στην Αίγυπτο γύρω στο 300 μ. Χ. και εκοιμήθη εν Κυρίω το έτος 391. Στα παιδικά του χρόνια συνεχίζονταν οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών, μετά όμως το 313 ως νέος, μπορούσε ελεύθερα να ασκεί τα χριστιανικά του καθήκοντα.
Από την παιδική του ηλικία ξεχώριζε στη συμπεριφορά του από τα άλλα παιδιά και έδειχνε ότι θα ακολουθούσε τη Μοναχική ζωή.
Εκείνη την εποχή είχαν αρχίσει πολλοί χριστιανοί, που επιθυμούσαν να αφιερώσουν ολόκληρη τη ζωή τους στον Χριστό με προσευχή, νηστεία και πνευματική άσκηση, να αποσύρονται σε ερημικούς τόπους της Αιγύπτου. Ήδη ζούσε τότε στην έρημο της Θηβαΐδας στην Αίγυπτο ο πρώτος μεγάλος Ασκητής ο Μέγας Αντώνιος (251-356 μ.Χ.), ο οποίος απέκτησε μεγάλη φήμη για τους ασκητικούς του αγώνες και την αγιότητά του βίου του, που έχει περιγράψει ο σύγχρονός του Μέγας Αθανάσιος, Πατριάρχης Αλεξανδρείας . Επίσης τα χρόνια εκείνα ένας άλλος πρωτοπόρος του Μοναχισμού, ο Άγιος Παχώμιος (290-348 μ.Χ. είχε ιδρύσει στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου το πρώτο Κοινόβιο Μοναστήρι.
Σε αυτή, τη χρονική περίοδο, ο νεαρός Μακάριος, σε ηλικία 30 ετών, αποφασίζει να ακολουθήσει την Μοναχική ζωή στην έρημο της Σκήτεως της Αιγύπτου. Ο Άγιος Μακάριος διακρίθηκε για τους πνευματικούς του αγώνες, την αγάπη του προς όλους, τις θεόπνευστες νουθεσίες του σε όσους τον πλησίαζαν, το χάρισμα της διάκρισης, με το οποίο τον προίκισε ο Θεός, ακόμη και για τα θαυμαστά αποτελέσματα των προσευχών του. Η φήμη του ως θεραπευτή ασθενών απλώθηκε και σε άλλες περιοχές. Χειροτονήθηκε, μετά από πολλές παρακλήσεις του τοπικού Αρχιερέα, Διάκονος και Ιερέας και ασκήτευσε στην έρημο επί 60 χρόνια, με αδιάλειπτη προσευχή, αυστηρή νηστεία, αγρυπνίες και πνευματική άσκηση.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της ζωής του Αββά Μακαρίου, όπως τον αποκαλούσαν, ήταν να σκεπάζει τα ελαττώματα των άλλων, σαν να μη τα έβλεπε και να μή τα άκουγε. Εντύπωση κάνει το πως αντιμετώπισε μία βαριά συκοφαντία ηθικής φύσεως σε βάρος του. Επωμίσθηκε την ευθύνη να συντηρεί με τη χειρωνακτική εργασία του το πρόσωπο το οποίο -κατά τους συκοφάντες του- εθεωρείτο ότι είχε βλάψει. Και όταν αποκαλύφθηκε η αθωότητα του Αββά Μακαρίου, συγχώρεσε τους κατηγόρους του, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε.
Σώζονται 50 Ομιλίες του Αββά Μακαρίου που φανερώνουν όχι μόνον ότι γνώριζε πολύ καλά την Αγία Γραφή από τη συχνή μελέτη της, αλλά και ότι κατανόησε το βάθος των νοημάτων της. Έτσι, βάσει των χωρίων της Αγίας Γραφής, αποκαλύπτει το βάθος της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπον και τους σοφούς τρόπους που χρησιμοποιεί για την αιώνια σωτηρία του· όπως επίσης αναλύει την παθολογία της ψυχής του ανθρώπου, τις αδυναμίες και τα πάθη της, και σινιστά τα κατάλληλα μέσα για την θεραπεία της και την απαλλαγή της ψυχής από όλα αυτά που την καταδυναστεύουν.
Για ψυχική μας ωφέλεια ας ακούσουμε μια περικοπή απο ομιλία του Αγίου Μακαρίου που κάνει λόγο για την απαλλαγή μας από τα πάθη:
"Σ’ εκείνους που λένε ότι είναι αδύνατο να φτάσουμε την τελειότητα και να απαλλαγούμε ολότελα από τα πάθη, ή και να επιτύχομε τη μετοχή και πλήρωση του αγαθού Πνεύματος, είναι ανάγκη να φέρουμε μαρτυρία από τις θείες Γραφές και να δείξουμε ότι δεν ξέρουν καλά και ότι δε λένε το σωστό και την αλήθεια. Έτσι, ο Κύριος λέει: «Να γίνεστε τέλειοι, όπως ο ουράνιος Πατέρας σας είναι τέλειος»(Ματθ. 5, 48), και: «Θέλω όπου είμαι εγώ, να είναι κι εκείνοι μαζί μου, για να θεωρούν τη δόξα μου»(Ιω. 17, 24). Αυτά είναι λόγια Εκείνου που είπε: «Ο ουρανός και η γη θα πάψουν να υπάρχουν, οι λόγοι μου όμως ποτέ δε θα πάψουν να ισχύουν»(Ματθ. 24, 35). Ίδιο νόημα έχουν και τα λόγια του Αποστόλου: «Για να παρουσιάσουμε κάθε άνθρωπο τέλειο, σύμφωνα με το πρότυπο του Χριστού»(Κολ. 1, 28), και: «Ώσπου να καταλήξομε όλοι στην ενότητα που δίνει η πίστη και η επίγνωση του Υιού του Θεού, να γίνουμε ώριμοι και να φτάσουμε την τελειότητα που μέτρο της είναι ο Χριστός» (Εφ. 4, 13). Όταν λοιπόν έτσι αποβλέπουμε στην τελειότητα, πετυχαίνουμε δύο κάλλιστα πράγματα: πρώτον, ότι αναλαμβάνοντας εντατικό και αδιάκοπο αγώνα, τρέχουμε προς το τέρμα με την ελπίδα της κατακτήσεως αυτής της καταστάσεως και της κορυφής, και δεύτερον, δεν κυριευόμαστε από την αλαζονεία, αλλά μετριοφρονούμε και θεωρούμε τους εαυτούς μας μικρούς, επειδή δε φτάσαμε ακόμη στην τελειότητα.
Και για τη διάκριση των αρετών και παθών της ψυχής ο Άγιος Μακάριος λέγει:
(Περί υπομονής και διακρίσεως)
33. Εκείνους που θέλουν να πειθαρχούν στο λόγο του Θεού και να εργάζονται αγαθό καρπό, τους συνοδεύουν τα εξής σημάδια: ...ησυχία, προσευχή, σιωπή, επιμονή, πένθος, πόνος καρδίας που προέρχεται από ευσεβή διάθεση. Kαι τα εξής έργα: αγρυπνία, νηστεία, εγκράτεια, πραότητα, μακροθυμία, αδιάλειπτη προσευχή, μελέτη των θείων Γραφών, πίστη, ταπείνωση, φιλαδελφία, υποταγή, κόπος, κακοπάθεια, αγάπη, καλωσύνη, κοσμιότητα, και γενικά, φως, το οποίο είναι ο Κύριος (Ιω. 8, 12). Εκείνων που δεν παράγουν καρπό ζωής, σημάδια είναι τα εξής: ακηδία, μετεωρισμός, περίεργο βλέμμα, απροσεξία, γογγυσμός, κουφότητα. Και έργα τους είναι τα εξής: πολυφαγία, οργή, θυμός, καταλαλιά, έπαρση, ακαιρολογία, απιστία, ακαταστασία, λησμοσύνη, ταραχή, αισχροκέρδεια, φιλαργυρία, ζηλοτυπία, φιλονεικία, υπεροψία, φλυαρία, άκαιρο γέλιο, επιδίωξη δόξας, και γενικά σκότος, το οποίο είναι ο σατανάς.
Ας επιδιώξουμε να μελετήσουμε τις Ομιλίες του Αγίου Μακαρίου, που είναι πολύ ωφέλιμες για την πνευματική μας ζωή.